Rouwverwerking: Hoe naïef kun je zijn op je 65e?

6 jaar lang hebben Marijke en ik kunnen toeleven naar dat ene moment; dat moment waar je het samen wel regelmatig over hebt, maar ook dat moment waarvan je absoluut niet wil dat het je leven, althans wat je daar nog van gegund is, gaat beheersen.

Als het onvermijdelijke dan werkelijkheid wordt, kunnen er, dat was althans mijn idee, in extremis feitelijk 2 dingen gebeuren: je kunt volledig instorten of je krijgt nog meer kracht om te doen wat gedaan moet worden en dan verder te gaan.

Alle zaken rondom het overlijden en de crematie, hadden Marijke en ik ruim 2 jaar geleden allemaal al geregeld en toen ik een week na de crematie, geheel volgens opdracht van Marijke een aan mij gerichte brief opende en las, stond daar onder anderen in dat ze hoopte dat ik nog een tijdje een gezellig leven zou hebben en dat ik lekker op vakantie zou gaan.

Een paar dagen na de crematie ben ik weer gaan werken en vervolgens heb ik de caravan gehaald en ben ik –met 2 prachtige vakantiefoto’s van Marijke – voor ruim 3 weken vertrokken naar Toscane.

Ik kreeg van veel mensen te horen dat ze me dapper vonden dat ik dat kon, maar het kostte me totaal geen moeite. De laatste 2 jaar was Marijke al niet echt meer in staat om in de vakantie structureel dingen te doen en rijden met de caravan deed ik altijd al als enige.

De vakantie zelf bleek, ondanks dat ik Marijke elke dag miste, een verademing; even helemaal niks doen…. en wat bleek…. ik was daar erg goed in. Waar ik echter totaal geen rekening mee had gehouden, was dat ik steeds meer moeite begon te krijgen met “iets doen” en dat alleen al het kijken naar een foto van Marijke of het horen van een liedje, mij emotioneerde en soms zelfs leidde tot enorme huilbuien.

Is dat erg? Nee natuurlijk niet, maar ik was blijkbaar zo naïef geweest om te denken dat de fases van rouwverwerking (ontkenning, woede, onderhandelen, verdriet en aanvaarding)zoals ik die ook vanuit mijn eigen werk ken en aan anderen meegeef, ter overdenking, op mij niet van toepassing zouden zijn .

Is er bij mij dan (echt) sprake van ontkenning? Ik denk inmiddels dat het antwoord daarop zowel “Ja” als “Nee” moet zijn. “”Nee” omdat de realiteit dat Marijke er niet meer is, bij mij wel aanwezig is. “Ja” omdat ik, zelfs na 3 maanden, nog steeds het gevoel heb, dat ze er ooit weer een keer “zal zijn”. Ik kan nog steeds emotioneel worden en huilen als ik een foto zie, of iets lees wat anderen over haar en haar bijzondere kijk op het leven met uitgezaaide (borst)kanker hebben gezegd of geschreven, maar als ik dan foto’s zie van de laatste dagen, zie ik ook dat haar lichaam echt op was; haar geest wilde nog wel, maar het lichaam kon het niet meer aan en dat geeft mij dan ook wel troost.

Mogelijk komen ook de andere fases vandaag of morgen ook voor mij nog aan de orde, maar dat zie ik dan wel weer. Als mensen nu aan mij vragen hoe het gaat, antwoord ik volmondig: “Het gaat goed met me” en als mensen dichtbij me dan vragen: “… en als je eerlijk bent?”, dan krijgen ze hetzelfde antwoord.

Het gaat ook goed met me; ik werk, ik eet gezond, het huis ziet er keurig uit, ik pak regelmatig een terrasje, ga uit eten, ontmoet vrienden, ik lees, ik puzzel, ik kijk met plezier series (films duren me te lang en sport kijken kan me niet meer boeien), ga binnen enkele  weken weer op vakantie en heb het financieel, ook als ik straks met pensioen ga, allemaal goed op orde.

Wat ik echter wel merk, is dat mijn energiehuishouden te wensen overlaat. Ik wandel elke ochtend ongeveer 8 kilometer, maar als ik voor mijn werk een opdracht heb gedaan en die ‘s middags moet afronden, kan ik me daar regelmatig niet toe zetten. Vrijdag is mijn parttime dag en die wilde ik gebruiken voor huishoudelijke klussen, maar in de praktijk ben ik blij dat ik een dag helemaal NIKS MOET. Zaterdag pak ik dan vervolgens wel alles aan wat ik wilde doen; soms in een paar uur achter elkaar en soms verspreid over de hele dag.

Ik ben omringd door hele lieve kinderen, vrienden en collega’s, die niet wachten tot ik iets van me laat horen, maar die mij ook zelf actief benaderen, bijvoorbeeld om mij te vragen ergens mee naar toe te gaan en uiteraard heb ik elke dag profijt van het motto dat Marijke heeft meegegeven: “Alles blijft hetzelfde, maar dan anders…”.